Göz kusuru olanlardan kimi yakını, kimi uzağı göremezken bir başkası da görüntüyü net olarak seçemez. İşte bunlar o kişinin gözünde kırma kusuru olduğu anlamına gelir. Çoğunlukla gözlük kullanımıyla geçen bu sorunlarda artık sıklıkla lazer uygulanıyor. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Haluk Kazokoğlu, bunun artık bir ‘sosyal fenomen’ halini aldığını ve lazerin ne kontak lense ne de gözlüğe üstünlüğü olmadığını belirterek, “Aslında lazer adaylarının öncelikle iyi bir muayeneden geçirilmesi gerekiyor. Lazer, korneayı tıraşlıyor veya tornadan geçiriyor diyelim. Kornea kalınlığı belli bir seviyenin altındaysa lazer yapılması daha sonra problem yaratabilir. Ameliyat öncesi mutlaka yapılması gereken testler ve muayeneler var.  Buna göre lazere uygun olup olmadığınız belirlenecek. Çok fazla dik veya eğik bir korneanız varsa, çapı, kalınlığı uygun değilse lazer riskli olabilir” diyor.

Kırma kusuru ne demektir?
Gözün optik sistemindeki kusurlardır bunlar. Gözdeki yapısal değişikliklerden öte optik sistemiyle ilgili değişiklik söz konusudur. Yüksek miyoplarda yapısal değişiklik olabilir ki buna ‘dejeneratif miyop’ deniyor. Işığın görme merkezine ulaşırken kırılmasına bağlı olan değişiklikler sonucu oluştuğu için kırma kusuru oluşur. Kırma kusurları miyopi, hipermetropi ve astigmattır.

Kırma kusurları ne sıklıkta görülüyor?
Toplumun yüzde 28’inde görülüyor. Gözlük verme ve kırma kusurları oranı üçte birdir.

Kırma kusuru hastalık mıdır?
Buna hastalık diyemeyiz çünkü gözün fonksiyonunu etkilemiyor. Gözlük taktığınızda normal bir şekilde görmeye başlarsınız. Bu, bir optik kusur. Göz dokusunun kendisine ait bir rahatsızlığı olmadığı için fonksiyonu normale getirme söz konusudur.

Kırma kusuru olanların özellikle dikkat etmesi gereken şeyler var mı?
Özellikle dikkat etmeleri gereken bir şey yok. Ancak yüksek miyoplarda retinanın periferinde dejenerasyonlar olabilir. Bu dejenerasyonların bazıları retina yırtıkları için müsait ortam sağlayabilir. Dolayısıyla yüksek miyopların (dejeneratif miyoplar) normal şartlarda belki de gözlük muayenesi sırasında retina periferi dediğimiz çevresinin taranması gerekli bir muayene şekli.

Tedavi seçenekleri neler?
Standart tedaviler, gözlük, kontak lens ve lazerdir. Bu üçü arasında tıbbi endikasyon yönünden tercih söz konusu değil. Yani ben gözlükle de tam görüyorum, lensle de. lazer ameliyatı olduktan sonra da... Bunların hiçbiri diğerine göre fonksiyon açısından kazanç sağlamaz. Birbirine üstünlüğü olduğu söylenemez. Bu basit refraktif tablolar için geçerlidir. Görme kazancı kabaca bakıldığında üstünlük yok. Ancak bazı durumlarda kontak lens direk göze konduğu için gözlüğe oranla daha iyi bir görüş sağlayabilir.

Lazere çok ilgi var. Bu hastaların konfor elde etmek istemesiyle mi ilgili?
Ben bunu konforla açıklamıyorum. Bu aslında sosyal bir fenomen gibi. Çünkü insanlar teknolojinin nimetlerinden faydalanmak istiyorlar. Fonksiyon yönünden size çok fazla bir avantaj sağlamadığı zaman iş tamamen bir tercih meselesine dönüşüyor. Tercihi belirleyen tıbbi şeyler değil, zaten kişi görüyor. Ama gözlüğünü atmak istiyor. Çünkü gözlüğü çıkarda plajda kimseyi görmüyor. Bu rahatsızlık verici bir şey. Maliyeti düştü artık. Neredeyse bazı durumlarda gözlük fiyatının altına düştü.

Lazer kimler için gerçekten gerekli?
Aslında lazer adaylarının öncelikle iyi bir muayeneden geçirilmesi gerekiyor. Bunlardan biri korneayle igili. Çünkü lazer korneayı tıraşlıyor veya tornadan geçiriyor diyelim. Kornea kalınlığı belli bir seviyenin altındaysa lazer yapılması daha sonra problem yaratabilir. Ameliyat öncesi mutlaka yapılması gereken testler ve muayeneler var. Buna göre lazere uygun olup olmadığınız belirlenecek. Eğer çok fazla dik veya eğik bir korneanız varsa, çapı, kalınlığı uygun değilse lazer riskli olabilir. Gözün arkasının da herhangi bir dejeneratif tablo göstermemesi lazım. Göz böyle bir müdahale görecekse sağlıklı olması lazım.

Neden lazer için 18 yaş bekleniyor?
Öncelikle miyopinin stabil hale gelmesi gerekiyor. Ayakkabı numarası nasıl ki belli bir yaştan sonra sabit oluyorsa göz için de aynı şey söz konusu. Gözde de artık herhangi bir ilerleme olmaması gerekiyor. Bunun için de yaş sınırı konmuş. Çünkü miyopi ilerlerse yapacağınız ameliyatın anlamlı olması düşünülemez.

Genelde kimler lazeri tercih ediyor?
Eskiden olduğu gibi 10-15 derecelere lazer yapılmıyor. Miyoplarda üst sınır 8 derece civarındadır. Çünkü korneadan lazerle traşlayacaığınız miktar, derece ne kadar yüksekse o kadar artıyor. Yani dokudan fazlaca ‘yemek’ zorunda kalıyorsunuz ki bu da işin emniyetini bozabiliyor. Bu nedenle göz merceğini almak veya gözün içine mercek koymak gibi cerrahi işlemler gündeme geliyor.

Lazer, ileride sorunlara neden olabilir mi?
Eğer tekrar gözlük kullanma ihtiyacını sorun olarak görüyorsanız evet, lazer ameliyatından sonra böyle bir şeyle karşılaşabilirsiniz. Gözlükten kurtulmak için ameliyat oluyorsunuz ve beş yıl sonra bakıyorsunuz ki hafif bir miyopi oluşmuş. Eski literatürde bununla karşılaşma oranı takriben yüzde 20 civarında. Ama bu hiç bir zaman sizin eski derecenize gelmez. Yani beş derece miyopken ameliyat olduysanız tekrar beş derece miyopla karşılaşmazsınız. Ama bir derece, bir buçuk derece olabilir. Astigmatınız varsa o geri dönebilir. Ama bu görmenizden memnunsanız bu bir derecelik sorun nedeniyle gözlük kullanmazsınız. Belli bir miktar geri dönüş olabileceği bilinmeli. Çünkü söz konusu doku canlı.

Lazer ameliyatları konfor sağlamıyor mu?
Ameliyat kısa sürüyor olabilir ama sonrasında uzun bir süre kullandığınız göz damlaları var.

Gözlerinizi güneş ışığından koruyun

Gözlere neler zarar verir?
Devamlı gündemde olan ultraviyole sorunu var. Bizim gözümüz ultraviyole ışınına üst dalga boyları hariç geçirgen değil. Özellikle lens ve retina ultraviyole ışınlardan etkilenir. Güneş gözlükleri koruyucu olabilir. Ama güneşte fazla dolaşmak güneş gözlüğü kullanılırsa ciddi bir etki yaratmayabilir. Fazla ışık da aynı şekilde zararlı olabilir.

Bilgisayar gözlere zarar verir mi?
Bilgisayarın kendisinden kaynaklanan bir şey yok. ‘Ekrandan radyasyon alıyorum ve gözüm zarar görüyor’ diyemezsiniz. Çünkü ordan aldığınız radyasyon size hiç bir şekilde zarar vermez. Ama uzun süre (iki-üç saat) bilgisayar başında çalışıyorsanız gözün kırpma refleksinin azalmasından dolayı göz yüzeyi göz yaşıyla zayıf bir şekilde ıslanıyor. Çünkü normalde göz kırptığımızda göz yaşımızı her yere yayıyoruz. Kuruluk hissi, batma ve bazı durumlarda da kızarma yapabilir. Klimatize ortamlarda dahili havanın kuru olması da gözde kuruluk hissinin oluşmasına katkıda bulunur.
Göz kuruluğunda suni gözyaşı damlalarıyla takviye söz konusu. Normal şartlarda saatte bir 10 dakika ara verip gözlerinizi dinlendirmeniz gerekir. Bu sürede bilgisayardan uzak durun, gazete, dergi vb. okumayın.

Gözleri uzağa dikip bakmak iyi mi?
Evet, uzağa bakarsanız uyum yapmazsınız. Bu durumda da uyumu sağlayan adaleler çalışmaz ve dinlenir. Nasıl ki yürümediğinizde bacak adalelerinizin dinleniyor onun gibi düşünebiliriz bunu.

Okul döneminde gözlük numarası büyür

Miyopi neden olur?
Miyopinin genetik özelliği var. Özellikle yüksek miyoplarda genetik geçiş sözkonusudur. 6 derecenin üstündekilere ‘yüksek miyopi’ denir. Miyopi dediğimiz zaman, gözün içine düşen hayalin tam makulaya oturmaması fakat önünde olmasını kastediyoruz. Bu, değişik nedenlerle olabilir.

Nedenleri gözün ön arka ekseninin normalden uzun olması, lensin kırıcılığının artması veya korneadaki değişikliklerdir. Burada önemli olan ‘okul çağı miyopisi’sidir. Çocuklarda yakın çalışmanın getirdiği bir miyopidir bu. Çocukların okula başlayıp yakın mesafe çalışmasıyla, üçüncü sınıftan itibaren başlayan bir miyopi türü. Dejeneratif miyopi gibi yüksek seviyeye çıkmaz, orta derecede kalır. Miyopi ergenlik çağına kadar ilerleyecekse ilerler.

Numara kiminde artarken kiminde artmıyor. Neden?
Genellikle okul döneminde bir ilerleme söz konusudur. Bluğ çağında nispeten durur. Ama bazen bu süreç uzayabilir. İleri yaşlarda hala miyopi de bir numara artışı söz konusuysa buna ilerleyici miyopi denir. Bu, düşük oranda görülen bir miyopi grubudur. Normal şartlarda miyopi, bir yere ‘demir atar’ ve orada durur.

Miyopinin minimum görülme yaşı nedir?
Bunun için pek bir şey söylemek mümkün değil. Eğer doğuştan kaynaklıysa okul çağı öncesinde de ortaya çıkabilir. Dikkat edilmesi gereken şey, genellikle çocukların kırma kusuru muayenesini, eğer başka herhangi bir hastalık yok ise (şaşılık, katarakt vb.) üç yaşından itibaren yaparız. Çünkü çocuk üç yaşından itibaren kendisiyle işbirliği yapılabilecek duruma gelir. Yaptığımız muayenede çocuk gösterdiğimiz objeleri tarif edebilir ve bu da çocuğun ne kadar gördüğünü ortaya koyar.

Miyopi belli bir yaştan sonra oluşamaz mı?
30 yaşında gözlük takmaya başladığı için doktora başvuranlar var. Bunlar, küçük yaşlarda eğer küçük dereceli kırma kusurları varsa, bunu uyum kabiliyetleriyle telafi edebiliyorlar. Ama yaşımız ilerledikçe uyum kabiliyetimiz azalıyor.

Hipermetropi nasıl oluşur?
Göz ön arka aksının, miyopinin aksine normalden kısa olmasıdır. Burada hayal, retinanın arkasına düşüyor, üzerine düşmüyor. Hipermetropinin dikkat edilmesi gereken bir özelliği var.
Hipermetropi, şaşılıkların bir kısmında etkili. Çocuk eğer yüksek hipermetropsa, bu hipermetropiyi uyumla gidermek için çalıştığı anda gözü kayar. Buna ‘akomodatif konverjans’ deniyor. Bu çocuklarda hipermetropiye bağlı kayma meydana gelebilir. Üç yaşından önce sorun tespit edilebilir ve gözlük verilebilir. Böylece çocukta göz tembelliği oluşması engellenir. Hipermetrop gözlerde, kaysın veya kaymasın tembellik oranı miyopilere göre daha fazladır. Miyoplar genelde yakını iyi görürler. Ama hipermetropların bu şansı yok.

Miyopide olduğu gibi numara artışı söz konusu mu?
Burada tam tersi söz konusu. Çocuk aslında biraz hipermetrop olarak doğar. Yaş ilerledikçe, yani yedi yaşına geldiğinde göz normal yapısını alır. Önemli olan küçük yaşlarda, normalin üzerindeki hipermetropi derecesidir.

Astigmat neden oluşur?
Gözün şeffaf tabakasının yatay ve dikey çaplarının birbirinden farklı olması sonucu oluşur. Her çaptan geçen hayal farklı bir kırılma gösterir ve netleşmesi mümkün olmaz. Astigmatta, bir yerde odaklanamama söz konusudur.

Prespiyopi’nin kesin tedavisi var mı?
40 yaş sonrası yakını görememe sorunu olan prespiyopide herhangi bir şey tavsiye etmiyorum. Miyopide lasik yöntemi standart ama prespiyopide gözlük kullanmak dışında oturmuş bir tedavi yok.

Radikal