fiogf49gjkf0d
| Tüketiciler Birliği nin TÜBİTAK a incelettiği gazozlarda alkol çıkması kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Üreticiler sessiz. İşte alkol çıkan gazozların markaları... |
Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, binlerce vatandaşın olaya tepki gösterdiğini hatırlatırken, firmalara soruyor: "Suskunluğunuz alkolü kabul ettiğiniz anlamına mı geliyor?" Tartışmadaki en önemli hususun ister doğal yolla oluşsun ister dışarıdan katılsın, tüketicilerin alkol konusunda bilgilendirilmemesi olduğunu vurgulayan Deniz şöyle konuşuyor: " Neden var demiyoruz? Niçin alkol uyarısının olmadığını soruyoruz. Çünkü bir adım sonrası toplu davalardır."
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nın açıklamalarının gazozlarda çıkan alkol konusunu açıklığa kavuşturmadığını dile getiren Deniz, firmaların ethenol kullanıyoruz savunmasına da itiraz ediyor. Basın açıklamasından iki saat sonra firmaların açıklama yapmasını ve hemen karşı atağa geçmesini beklediklerini belirten Deniz, konunun Meşrubatçılar Derneği ne havale edilmesine tepki gösteriyor. Birlik başkanı, "Ethenol ve etil alkol aynı. Firmalardan Adese, ayrıntılı bir açıklama yaptı.
Ülker internet sitesinde kısa bir duyuruda bulundu. Uludağ da derneğin açıklamasını web sayfasına koymakla yetindi. Acaba firmaların suskunluğunu korumaları, olayı zımnen kabul ettikleri anlamına mı geliyor?" diye soruyor. Gazozlarda alkol bulunur ibaresinin yazılmamasını tüketicinin aldatılması şeklinde yorumlayan Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, Batı da olduğu gibi tüketicilerin manevî tazminat davası açabileceğini söylüyor. Ancak şu aşamada tüketicilerin sağlıklı bilgilendirilmemesi ile ilgili olarak gazoz üreticilerini henüz mahkemeye vermeyi düşünmediklerini ifade ediyor. Böyle bir adımı ancak konunun kamuoyunda daha ayrıntılı tartışılmasından sonra atabileceklerini kaydediyor. Bu çalışmayı yaptıktan sonra tüketicilerden çok yoğun tepki aldıklarını da dile getiren Deniz, son bir hafta içinde birliğe 5 binden fazla e-posta gönderildiğine dikkat çekiyor: "İnsanlar kendi sağlıklarının tehlikeye atılmış olmasının dışında, bu gazozları içirdikleri çocuklarına verilen zarara da tepkili. Hatta bu durum tepkilerin şiddetini artırıyor."
Tüketiciler Birliği, piyasadaki 10 farklı gazoz markasına ait numuneleri Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi nde inceletti. Geçen hafta basına açıklanan analiz sonucunda bütün gazozlarda alkol bulunduğu tespit edildi. Kamuoyunda büyük yankı uyandıran çalışmaya göre piyasada en yaygın pazara sahip 10 gazoz markasının hepsinde litrede 0,2 ile 1,56 gram arasında değişen oranlarda alkol bulunuyor. Gazozların içeriğinde alkole rastlanması ise herkesi şaşkına çevirdi. Kimi vatandaşlar, Biz bunca yıldır alkol mü alıyorduk? sözleriyle isyanını dile getirirken, kimi de Aldatıldık, artık kime güveneceğiz? diye sitemde bulunuyor. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, konuyla ilgili olarak inceleme başlattıkları bilgisini verirken, TÜBİTAK a müracaat edeceklerini, alkolün sonradan ilave edildiğinin ortaya çıkması halinde de gereğini yapacaklarını açıklamıştı.
Üreticiler ise sessizliğini korumada ısrar ediyor. Firmalar açıklama için Meşrubatçılar Derneği ne işaret ederken, dernek üretimin hiçbir safhasında hariçten alkol takviyesinin yapılmadığını, tespit edilen alkolün tamamen üretim sürecindeki doğal fermantasyondan kaynaklandığını duyurmuştu. Analizi yapılan ürünler arasında Sensun ve Sprite gazozlarının üretimini Coca-Cola firması gerçekleştiriyor. Fruko ve Seven Up, Pepsi firmasının markaları iken, Akmina süt ve yoğurt ürünleri ile kamuoyunda bilinen Danone ye ait. Adese, Kipa ve Tansaş ise kendi adlarına başka firmalara üretim yaptırıyor. Çamlıca, Ülker Grubu nun ürünü iken, Uludağ Bursa merkezli ve gazoz konusunda ün yapmış bir marka.
Gazozda alkol bulunmasından en çok perakende ve bakkal sektörü etkilendi. Bakkallar ve Bayiler Federasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, bakkal esnafının bu yüzden büyük zarar gördüğünü duyurdu. Palandöken, TÜBİTAK a konuyla ilgili olarak bir yazı gönderip bilgi istediklerini belirtirken, haberler yüzünden satışların önemli oranda azaldığını açıkladı. Öte yandan Tüketici Koruma Derneği Gıda Komitesi Başkanı Kemal Özçelik, okullarda satılan içecekler konusunda da araştırma yapmayı planladıklarını söyledi.
Uzmanlara göre, bütün gazozların üretiminde tat ve kokuyu düzenleyen esansların suda çözülebilmesi için etil alkol kullanılıyor. Üretim aşamasından sonra da etil alkol asli unsurunu kaybetmiyor. Alkol yerine başka bir maddenin de kullanılabilmesi mümkün, ancak maliyet nedeniyle propylen glycol denilen bu madde tercih edilmiyor. Tüketici Haklarını Koruma Derneği ise geçen aylarda Coca-Cola ya içeriğinin şişelerde tam olarak yer almaması ve tüketiciye sunuluş biçiminde yasal eksiklikler bulunduğu gerekçesiyle, üretiminin durdurulması ve satışının engellenmesi talebiyle dava açmıştı.
Gelişmiş ülkelerde tüketici haklarının korunmasına özellikle sağlık alanında çok büyük önem gösteriliyor. Amerika da Los Angeles Mahkemesi, 40 yıl boyunca günde iki paket Marlboro içen Boeken ın, sigaranın zararları konusunda yeterince uyarılmadığı sonucuna vararak üretici firmayı 3,5 milyar dolar tazminata mahkum etmişti. Hindistan Yüksek Mahkemesi Coca-Cola ve Pepsi de tarım ilacı kullanıldığını gerekçe göstererek içeriğinin açıklanmasını, aksi takdirde yasaklanacağı kararını almıştı. Yine Amerika da teflona kayganlığını veren C-8 maddesi, çevreye ve insan sağlığına zararlı diyen ABD deki Çevre Koruma Kurumu nun, DuPont firmasına dava açma hazırlığı yapması büyük tartışmalara neden olmuştu.
Peeg | |
fiogf49gjkf0d Artık alkolun girmediği yer kalmadı günümüzde...Belki daha öncedende vardı bu alkol içeceklerimizde ve yiyeceklerimizde ama bilmiyorduk çünkü teknoloji yoktu şimdi ise öylemi? Mesela yıllardır içtigimiz bozada bile alkol var ama bukendi kendine oluşan bir alkol...
Evet var!. Peki miktarı nedir?. %2-6 arasında değişir. Bekletme zamanı uzadıkça da bu miktar artar. Kefirde söylediklerimiz, boza için de geçerlidir. Çünkü her ikisinde de fermantasyon olayı söz konusudur. Şişelenerek günlerce satıcı raflarında bekletilmesi ise alkolleşme riskini daha da artırır. Tarihi bilgiler bozanın, biranın ilk örneği olduğunu göstermektedir. Alkollü içki olarak kabul ettiğimiz bira da ise alkol oranı,biranın cinsine göre %4-13 arasında değişmektedir. Alkollü içkilerin yasak edildiği IV Murat döneminde, meyhanelerin yerine yüzlerce bozacı dükkanının açılması üzerine, halk arasında yayıldığı söylenen “meyhanecinin şahidi bozacıdır” tekerlemesi manidar değilmidir? Ayrıca, ne boza, ne kefir, ne de kımız Müslümanların milli içkisi değildir. Harama düşmemek için, şüpheliden uzak durmak ise müslümanın en önemli şiarından biri olmalıdır Ekte sunduğumuz doküman, bozanın tarihî gelişimini ve ahvalini anlatmaya yeterlidir diye düşünüyoruz.
BOZANIN TARİHİ
“Boza; mayalı ve gıda bakterilerinin yaşadığı bir içecek olduğundan koruma şartları çok önemlidir.
Bu nedenle hava alabilen, sağlıklı cam şişede satışa sunulmaktadır. Şişelenmesi sırasında fermantasyonu devam eden bozanın çok hızlı tüketilmesi gerekir.
Bir görüşe göre boza, bilinen en eski içki olan biranın ilk hali. Bir Anadolu içkisi olan üzüm şarabından daha eski bir geçmişe sahip. En eski yazılı kaynaklara sahip Mezopotamya (Sümer) ve Mısır uygarlıklarında üretilen birayla boza, hemen hemen aynıdır. Bira hammaddesi olarak kullanılan malt ekmeği, suyla ezilip bulamaç haline getirilir. Karışım mayalanmaya bırakılır. Böylece alkolle birlikte süt asiti de ortaya çıktığından, sözü edilen bira bozaya benzer. Türkiye’de genellikle darıdan yapılan boza, başka ülkelerde yapıldığı yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, kara buğday, arnavutdarısı, gernik gibi tahılların unu, bazen da pirinç ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuk mayalandırılarak yapılır. Kepeği alınmış darı unu kazanda kavrulup, yumruk veya tokmakla dövülerek suyla hamur haline getirilir. Belli bir kıvama ulaşan bu karışım elekten geçirilir. Eski boza veya hamur mayası ile mayalandırılarak serin yerde 3-7 gün dinlendirilir. Şeker veya pekmezle tatlandırılarak içilir. Ülkesine göre alkol oranı % 2-6 arasında değişir.
Boza, Mısır ve Kuzey Afrika sahilleriyle Akdenizli tüccar gemiciler aracılığıyla batıya, Hazar Denizi güneyinden doğuya, Asya içlerine ve Çin’e; İran ve Afganistan’a, Kafkaslar’dan kuzeye, Volga havzasına doğru geniş bir coğrafyaya yayılır. Balkan ülkelerinin hemen hepsinin “milli içki” olarak sahiplendiği bozanın Balkanlar’a gelişi ise, iki farklı öyküye dayandırılır. İlkinde, Orta Asya’dan kalkıp XI. Yüzyılda Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlar’a kadar geniş bir bölgeyi ele geçiren Kıpçak Türklerinin, bozayı da kültürlerinin bir parçası olarak bölgeye taşıdığı savunulur. İkincisinde ise, horasanlı savaşçı dervişlerden Sarı Saltık yer alır. Horasan’dan gelip Anadolu’da Hacı Bektaş’a bağlanan Sarı Saltık, Rumeli’ye yerleşen ilk Müslüman Türk toplulukları da yönetmek üzere, 1263 yılında Babadağı’na, bugünkü Dobruca’ya gelir. Horasan’da öğrendiği bozacılığın bölgede yayılmasına da önayak olan Sarı Saltık, bozacı esnafının piri sayılır.
En şiddetli yasakların yaşandığı IV. Murad ve IV. Mehmed dönemlerinde İstanbul’da 300 dükkânda 1005 bozacı çalışırdı. Meyhaneler, yüksek alkollü tatarbozası satan bozahanelere dönüşür ve bir laf türer: “Meyhaneciye sormuşlar şahidin kim diye, bozacı demiş.” İçki yasağı III. Selim döneminde de sürer. Bu dönemde bozahaneler artık iyice ayak takımının işgali altındadır. Okuryazar takımı, hanımlar, beyler ve aileler bozahanelerden elini eteğini çeker. “93 Harbi” olarak da anılan Osmanlı-Rus Savaşı (1876) nedeniyle Rumeli’den İstanbul’a yapılan yoğun göç, bozacılık tarihinde bir dönüm noktası olur. Savaştan hemen önce, Karadağ sınırındaki Prizren kasabasından İstanbul’a gelen Arnavut genci Sadık, bir süre mahalle aralarında seyyar bozacılık yaptıktan sonra, kentin eğlence merkezi olan Direklerarası ve Şehzadebaşı’na yakın, Vefa semtinde bir küçük bozacı açar. Sadık Efendi, iki yenilik getirir bozacılığa: Birincisi, o dönemin en meşhur bozacısı, Taksim’deki Tevfik Efendi’den aldığı bozayı bir süre bekletip üzerinde biriken suyu döktükten sonra satar. Benzerlerinden daha saf, kıvamlı ve nefis hale gelen bu tadın şöhreti kısa sürede yayılır. İkincisi ve en önemlisi, o zamana kadar boza, ilkel yöntemlerle üretilip saklanırdı. Bunun için kullanılan ahşap fıçılar, bozayı da etkileyen kötü kokular yayardı. Prizrenli Sadık, bozayı kendisi yapmaya başladıktan sonra fıçı yerine mermer küpler kullanmaya başlar. Genç bozacı ayrıca dükkânını çeşit çeşit kepçeler, güzel bardaklar, şık tarçın ve leblebi kaplarıyla donatır, tadını iyice geliştirdiği bozanın orada içilmesini bir zevk haline getirir.” |
