fiogf49gjkf0d
Biz tarihimizle övünürüz. Hatta çok övünürüz. Gerçi tarihimizi pek bilmeyiz. Ama yine de esaslı bir tarihimiz olduğunu da biliriz. Tarihimizin önemli bir kısmını ise Fahrettin Cüreklibatur’un Cüneyt Arkın olarak çektiği filmlerden tanırız. Her nedense onun trambolinle zıplayıp koca bir haçlı ordusunu kuşbaşı doğramasına güleriz de, onu ecnebi bir artist yapınca da, ağzımız açık seyrederiz.Her neyse. Şimdilik bunları bir yana bırakalım ve akıncılar kimmiş, ona bir bakalım.
Bir defa akıncılar yağmacı, talancı değildi. Kendilerine kılıç çekmeyene kılıç çekmez, aman dileyene dokunmazlardı. Birçok kuralları vardı. Her ne kadar batılı kaynaklar onları barbar gibi görse de, gerçekte barbardan başka her şeydiler. Çoğu Balkan dillerini bilirdi. Sonu ölüm olan bu yolu bilinçle seçerlerdi. Zor bir süreçten geçtikten sonra akıncı olurlardı. Sonbahardan ilkbahara kadar çiftle çubukla meşgul olur, ilkbahardan sonbahara kadar akın ederlerdi.
Genellikle sınır boyundaydılar. İlk saldırıyı da onlar yapardı, ilk hücumu da onlar göğüslerdi. Akıncılar içerisinde fedai, dalkılıç, serdengeçti, deli, azap, gönüllü, beşli gibi şahıs ve grup isimleri vardı. Çömezlere toyca veya taviçe denirdi. Süvarilere de deli denirdi. Süvari birliklerinin komutanına da delibaşı veya delibaş adı verilirdi. “Atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler” sözü de buradan gelir. Bu sözde maksat delilik yapanları övmek değil, süvarileri methetmekti. Tıpkı manyak kelimesinin de ruh halini tarif için de olsa, esasında benzetme için şamanların tören kıyafetlerini kullanmak olduğu gibi. Çünkü şaman rahiplerinin allı pullu, pırıltılı zırıltı kıyafetlerine manyak denirdi.
Bugünkü argodaki delibaş lafı da, söz dinlemeyen, emir almayan, kurala uymayan anlamını taşısa da, özünde bu tür insanlara yapılan süvari komutanı benzetmesinden gelir.
Deliler leopar, kurt, sırtlan, pars gibi vahşi hayvan derilerinden yapılmış elbiseler giyerdi ve kalpak takardı. Özel yetiştirilmiş, bodur ve dayanıklı akıncı atlarına binerdi. Her akıncı sefere altı-yedi atla çıkardı. Bunların bir kısmı yolda çatlardı, kalanlara da ganimet yüklenirdi. Akıncılar adına azep ve keman denilen yaylar kullanırdı. Belki azap çekmek sözü de buradan gelir. Tıpkı kepaze, çilekeş, çile çekmek gibi, bazı deyimlerin de aynı yaylardan gelmesi gibi. Akıncıların kullandığı yaylar tarihin ilk komposit yaylarıydı. Attığı ok, zırh delerdi. At üzerinde kullanılabilirdi. Akıncılar ayrıca kılıç, kalkan, mızrak, balta ve bozdoğan kullanırdı.
Akıncılık babadan oğula geçerdi. Akıncının oğlu da akıncı olurdu. Taarruzda öncü, ricatta ardçı olan akıncılar, ayrıca lojistik ve istihbarat da yapardı. Batılı tarihçiler, binlerce akıncının şövalyeleri peşine takıp araziye çektiğini ve ardından delibaşın narası ile, dörtnala giden atın üzerinde hep beraber arkasına dönüp zırh delen oklarıyla bir ok fısıltısı kadar zamanda bütün şövalyeleri yere seren delileri yazar.
Akıncılar ile savaşan şövalyeler, akıncıların oklarından, yaylarından, atlarından ve çığlıklarından nasıl korktuklarını anlatırlar. Hatta bir tanesi, anılarında atını yiyerek dörtnala giden akıncıdan söz eder. Muhtemelen şövalye, bir akıncının eyerinin altında muhafaza ettiği kurutulmuş eti yediğini, oradan alıp yediğini görmüştü ve dehşetle akıncının atını yediğini zannetmişti. Aynı şövalye akıncıların çığlık çığlığa, naralar ile savaşmasını da, onların esrar içmesine bağlamıştı.
Adını yine Cüneyt Arkın filmlerinden tanıdığımız Mihaloğlu, Evrenosoğlu, Turhanoğlu ve Malkoçoğlu gerçekte yaşamış ve Osmanlı’nın her safhasına şahit olmuş akıncı aileleriydi. Bu ailelerin erkekleri nadiren yatağında ölürdü.
Akıncılar maaşlı değildi. Ele geçirdikleri ganimetin beşte birini de vergi olarak devlete verirlerdi. Akıncılık 17. Asır’da zayıfladı ve 1826 yılında resmen bitene kadar, muazzam bir tarihe eşlik etti.
Bütün zamanların akıncı rekorları Malkoçoğlu’na ait. Malkoçoğlu 1498’de 40.000 akıncı ile Varşova’ya girdi ve kimi tarihçilere göre 10.000 esir ile döndü. Akıncılar arasından enderun mezunu olanlar, beylerbeyliği, sancakbeyliği yapanlar, sadrazamlığa getirilenler oldu. Esir alma rekoru da bir başka Malkoçoğlu’na ait. Malkoçoğlu Gazi Sultanzade Mehmet Paşa, 1537’de Peç’te 15.000 esir aldı.
Akıncı beyleri filmlerde gördüğümüz gibi zampara da değildiler. Dövüşürken, Allah aşkı ile ulu sancak için kılıç sallarlardı, komiklikler yapmazlardı. Zaten hiçbirisi 1960’ların modasına uygun İspanyol paça pantolon giymez ve favori uzatmazdı. Tarihçiler, cümle neferin merdiven dayayarak zor çıktığı surlara zıplayarak konan ve kendisine atılan okları yakalayan bir akıncı yazmıyorlar. Olsun, cümle Hollywood kahramanlarına bayılıyoruz ama. Onlara bayılıyorsak, bari bunlara da saygı gösterelim.
Tamam, otobüste giderken, kafasında kalpak üzerinde leopar kürkü olan, pala bıyıklı ve muhtemelen bakışları sağlıklı olmayan birisi yanınıza otursa, başka yere geçersiniz. Hatta bir de nara atarsa ödünüz kopar. Hepsi kabul. Ama yine de onlara hiç değilse, saygı gösterin. Mamçakoğlu Cüneyit’e de kızmayın. Yeşilçam’ın değil, canını gaza seferinde bırakanlar için. Bir de unutmayın, yiğidin iyisi onlardı.Delinin öylesi makbuldü.
Alıntı |
