İnternet Adabı
İnternetin uyulması son derece kolay kurallardan oluşan kendi ahlâkı var. Bu kurallara yaygın olarak uyulması halinde internet istediğimiz bir gibi ortam olacaktır.
Bir racon vardır, "Bu camiada efendi olacaksın!" raconu. Ne zaman ve nerede geçerli olduğunu tam da bilemediğimiz, "hakiki kabadayılık" günlerinden arta kalan bir cümledir. Efendi olmakta da özgürsünüzdür, olmamakta da; ama sonunda fiziki dünya kurallarının yaptırımları ile yüzleşmek zorundasınızdır. Bu yüzleşme her zaman sevimli sonuçlar doğurmayabilir, bu nedenle bunlara katlanmaya hazır olmalı ve yaptırımlarının getireceği sonuçları öngörmelisiniz.
"Nasılsa sanal dünyada dolaşıyoruz. Kim beni tanıyacak ki?" demeyin internette de aynı şeyler geçerli. "Efendi" olmayanlar hemen değilse de, bu davranış biçimlerini sürdürdükleri takdirde hiç ummadıkları bir zamanda "belâ" ile karşı karşıya kalabiliyorlar
İnternet raconu
İnternetin keyifli yanlarından birisi de hiç kuşkusuz kimliğimizi gizleyerek sanal bir varlık olarak davranabilmektir. Aramızda yabancı yok, internet üzerinde `chat` yaparken kimliğini gizlemeden `chat`e katılanların oranı kesinlikle %0`dır. Arada sırada %0 oranı, %0.001 gibi bir orana ulaşır, o da hayatında ilk olarak chat yapan ve yaparken yanında bu işi bilen birisi bulunmayan "çaylaklar" yüzünden.
Kimliğini gizlemek, geçmişin ahlâk normlarına göre "kötü" bir şey olsa da, internet için hiç de öyle değil, hatta bu camiada işin normali böyle. Kimliğini gizleyerek istediği her şeyi söyleme imkânı bulan insanların, sosyal yalnızların, toplumsal ortama girmekten çekinenlerin, internet ile müthiş bir kanal bulduklarını kim inkar edebilir ki? Sosyal ortamda bastırılmış pek çok duygunun rahatça ifade edilebildiği internet `chat` odalarının sosyolojik inceleme konusu olacağı günler hiç de uzak değil.
İnternette gezinen, konuşan, haberleşen, sitelere girip çıkan, haber gruplarıyla yazışan insanların uymaları beklenen kurallara "Netiquette" deniyor, yani "İnternet ahlâkı". Bu kurallar zaman içinde oluştu ve interneti yaygın olarak kullananlar arasında kabul gördü. Bu kurallara uymasanız da tabii ki internete bağlanabilirsiniz, ama herkesin bir araya geldiği ortamlarda hemen tepki toplar ve paylaşmanın son derece önemli olduğu bu tür ortamlardan yararlanamazsınız.
Bir de sakın aklınızdan çıkarmayın, sanal alemde saldırgan ve terbiyesiz davranış sergileyenler, kötülük oklarına en fazla maruz kalanlar oluyor. Bizden söylemesi. Bu konuda ilginç örnekler var. Örneğin, ahlâki yanı ağır basan ve zararsız virüsler yazmakta ünlü bazı `hacker`ların, internet adabına uygun tavır sergilemeyen kişilere, geliştirdikleri virüslerle "özel" kötülükler yaptıkları biliniyor.
Uyması kolay kurallar
İnternet ahlâkı başlığı altında toplanan kurallar, oldukça esnek ve temeli kolay iletişim sağlayan nitelikte; çünkü insanların kimliğini gizlediğini bilerek geliştirilmiş şeyler, ama yine de kurallar işte.
* Genel ahlâk kuralı, "Size nasıl davranılmasını istiyorsanız, karşınızdakine öyle davranın". İnternette kimliğin gizli olması `fütursuz` üslup kullananlara cesaret veriyor, ama gözünüzün önünde `hacker` örnekleri var. İşinin ehli birinin sizin bilgisayarınızı ya da kimliğinizi bulması mümkündür.
* Yazdıklarınızın herkesin erişimine açık olduğunu unutmayın. "Unuttum", "Hatırlamıyorum", "Yanlış hatırlıyorsunuz, ben hiç öyle bir şey demedim", "Ben ne dediğimi bilmez miyim" deseniz de birileri, eski kayıtları önünüze getirebilir.
*" Yüz yüze olsaydık, acaba söyleyebilir miydim?" sorusunu aklınızdan hiç çıkarmayın ve tavırlarınızı görgü kurallarına uygun olarak sergileyin.
* Herkes kendisini yazarak gerektiği gibi ifade edemeyebilir. Yazımızın içinde kutu olarak verdiğimiz `Tonton`(similey,ifade.ikon vb )lar, internet üzerindeki genel duygu durumlarını özetledikleri için etkilidir.
* Kimliğinizi gizlerken açık vermeyin. Madem gizliyoruz, bari bunu adam gibi yapın. Kimliğinizi, adresinizi, okulunuzu belirten ifadelerden kesinlikle kaçının. Özellikle küçük çocuklar ve kadınlar kötü niyetli kişilerin saldırılarına maruz kalabilirler.
* Tümüyle büyük harf kullanmayın. Büyük harf kullanmak internette bağırmak anlamına gelir.
* Çok büyük boyutlu dosya yollamaktan mümkün olduğunca kaçının. HTML dosya göndermeyin. Haber gruplarına ise, büyük boyutlu dosyaları hiç göndermeyin. Hepsine aynı anda bu dosyanın gittiğini unutmayın.
* Türkçe karakterlerin kullanımının yaygınlaşması için siz de Türkçe karakterlerle yazın.
* Bilgisayarınızda mutlaka bir antivirüs programı bulundurun. Bu hem sizin güvenliğiniz, hem de mesaj gönderdiğiniz kimselerin güvenliği için önemlidir.
* Başkalarının sistemlerine izinsiz girmeyin. Bunun bir tür "meskene tecavüz" olduğunu ve bunun da tespit edilebileceğini unutmayın.
* Gereksiz mesajlar göndermeyin. Kimsenin sabit diskine indirmek istemeyeceği mesajları kesinlikle `spam` yapmayın. Bunun hatları yavaşlattığı, insanların zamanını çaldığı aklınızdan çıkmasınalıntıdır. |
